Информация о паблике
- VK ссылка:public52990812
- Тип сообщества: открытое
- Количество подписчиков: 1986
ЫСТЫ
Описание: ЫСТЫ РУЫ
Жалмембеттің Сыландыдан өрбіген ұрпағының “Ысты” атануы
(І нұсқа)
Бәйдібек бидің екінші әйелі сұлу Зеріптен Жалмембет туған. Жалмембеттің бірінші әйелі – Қоңырат ішіндегі әйгілі Қызыл бидің (Мелде би) қызы Жұпар. Осы Жұпар ұзатылғанда өзімен бірге бірнеше күтуші қыздар еріп келсе керек. Солардың ішінде ақылына көркі сай Сыланды есімді бір қыз болады. Кейін осы қызды Жалмембет ұнатады да, бәйбішесі Жұпардың ризашылығымен екінші әйелі етіп алады.
Сыланды үнемі таза киініп, үстіне иіс май сеуіп жүретін кербез жан болса керек. Осы қасиетіне бола Сыландыны Бәйдібектің кіші әйелі Нүрила (Домалақ ене) «Иісті келін» деп еркелетеді екен. Дуалы ауыз Нүриланың қас-қабағын баққан төңірегі де Сыландыны “Иісті” деп атап кетеді.
Сыланды алғаш құрсақ көтеріп, ұл тапқанда тілеуқор енесі Нүрила баланы жерге түсірмей етегіне орап алып, өзінің емшек сүтімен ауыздандырып: “Ұрпағың өсіп-өркендесін, өзің сияқты иісті болсын!” – деп тілек айтыпты. Осы “иісті” сөзіне орай «Жалмембеттің Сыландыдан өрбіген ұрпағы “Ысты” атанып кетіп еді», – дейді.
Ысты туралы аңыз
(ІІ нұсқа)
Жалмамбет батырдың екінші әйелі Қарашаш сұлу Мапырашты ананың сіңлісі екен. Мапырашты қайтыс боларының алдында күйеуі Жалмамбетті шақырып алып айтыпты:
– Мен өлген соң басқа бір елден келіншек аларсың. Ол менің артта қалған балаларымды түрткілеп, өгейсітер. Сөйтіп, отбасының берекесін кетірер. Мені сыйлап тілімді алсаң, былай етерсің: менің сіңлім Қарашаш та бойжетіп қалды. Сен соны ал! Ол біздің балаларымызды өгейсітпейді. Бауырына тартып, менен бетер бағып-қағады. Келіннің бұл өсиетін атасы Бәйдібек те, оның әйелдері де құптайды. Жалмамбет өзінің сүйікті жары Мапыраштының өсиетін бұлжытпай орындайды, 14 жасар Қарашашты айттырып алады.
Қарашаш сұлу әрі салдарлы, сабырлы, ақылды болыпты. Оның өзгелерден бір ерекшелігі, үнемі өн бойын таза ұстап, иіс сабынмен жуынып-шайынып, қолы-бетіне иісті әтір жағып, сыланып-сыйпанып, үстіне қонымды таза асыл киімдер киіп, сән-салтанатпен кербез жүреді екен. Оның бұл әдет-дәстүрі келе-келе ауылдың қыз келіншектеріне үлгі-өнеге болып таралыпты. Қариялар, абысын-ажындар Қарашашты “Сыланды келін”, “Иісті келін” деп атайды екен.
Одан өсіп-өнген ұрпақтарды “Сыланды балалары”, “Иісті балалары”, кейін “Иісті”, “Ысты” деп қысқаша атап кетеді.
Жалмембеттің Сыландыдан өрбіген ұрпағының “Ысты” атануы
(І нұсқа)
Бәйдібек бидің екінші әйелі сұлу Зеріптен Жалмембет туған. Жалмембеттің бірінші әйелі – Қоңырат ішіндегі әйгілі Қызыл бидің (Мелде би) қызы Жұпар. Осы Жұпар ұзатылғанда өзімен бірге бірнеше күтуші қыздар еріп келсе керек. Солардың ішінде ақылына көркі сай Сыланды есімді бір қыз болады. Кейін осы қызды Жалмембет ұнатады да, бәйбішесі Жұпардың ризашылығымен екінші әйелі етіп алады.
Сыланды үнемі таза киініп, үстіне иіс май сеуіп жүретін кербез жан болса керек. Осы қасиетіне бола Сыландыны Бәйдібектің кіші әйелі Нүрила (Домалақ ене) «Иісті келін» деп еркелетеді екен. Дуалы ауыз Нүриланың қас-қабағын баққан төңірегі де Сыландыны “Иісті” деп атап кетеді.
Сыланды алғаш құрсақ көтеріп, ұл тапқанда тілеуқор енесі Нүрила баланы жерге түсірмей етегіне орап алып, өзінің емшек сүтімен ауыздандырып: “Ұрпағың өсіп-өркендесін, өзің сияқты иісті болсын!” – деп тілек айтыпты. Осы “иісті” сөзіне орай «Жалмембеттің Сыландыдан өрбіген ұрпағы “Ысты” атанып кетіп еді», – дейді.
Ысты туралы аңыз
(ІІ нұсқа)
Жалмамбет батырдың екінші әйелі Қарашаш сұлу Мапырашты ананың сіңлісі екен. Мапырашты қайтыс боларының алдында күйеуі Жалмамбетті шақырып алып айтыпты:
– Мен өлген соң басқа бір елден келіншек аларсың. Ол менің артта қалған балаларымды түрткілеп, өгейсітер. Сөйтіп, отбасының берекесін кетірер. Мені сыйлап тілімді алсаң, былай етерсің: менің сіңлім Қарашаш та бойжетіп қалды. Сен соны ал! Ол біздің балаларымызды өгейсітпейді. Бауырына тартып, менен бетер бағып-қағады. Келіннің бұл өсиетін атасы Бәйдібек те, оның әйелдері де құптайды. Жалмамбет өзінің сүйікті жары Мапыраштының өсиетін бұлжытпай орындайды, 14 жасар Қарашашты айттырып алады.
Қарашаш сұлу әрі салдарлы, сабырлы, ақылды болыпты. Оның өзгелерден бір ерекшелігі, үнемі өн бойын таза ұстап, иіс сабынмен жуынып-шайынып, қолы-бетіне иісті әтір жағып, сыланып-сыйпанып, үстіне қонымды таза асыл киімдер киіп, сән-салтанатпен кербез жүреді екен. Оның бұл әдет-дәстүрі келе-келе ауылдың қыз келіншектеріне үлгі-өнеге болып таралыпты. Қариялар, абысын-ажындар Қарашашты “Сыланды келін”, “Иісті келін” деп атайды екен.
Одан өсіп-өнген ұрпақтарды “Сыланды балалары”, “Иісті балалары”, кейін “Иісті”, “Ысты” деп қысқаша атап кетеді.
