Подслушано Старомухаметово
Описание: Әй берекмәләренең тарихы XIV-XV быуаттарға барып тоташа.Иҫке Мөхәмәт ауылы башҡорттары Әйле ырыуының Тырнаҡлы нәҫеленә инә,икенсе төрлө «Туғыҙ ауыл тырнаҡлы» тип тә йөрөтөлә.Сөнки ул 9 ауылдан торған : Иҫке Мөхәмәт, Ибрай, Сутыш, Яуын, Ураҡ, Әнйәк, Лағыр, Йүкәлекүл.
Ололар Мөхәмәт ауылының барлыҡҡа килеү легендаһын түбәндәгесә һөйләйҙәр:
Борон заманда бер оҫта һунарсы булған.Ул яҡын тирәләге урман - ҡырҙарҙы ҡыҙырып йөрөп йәнлек аулаған.Бер ваҡыт, ҡыш көнө, яраланған йәнлек артынан эйәреп, ул бик йыраҡ,беҙ йәшәгән ерҙәргә килеп сыҡҡан. Яҡын тирәлә ҡара урман менән ҡапланған тауҙар, улар араһында уйһыулыҡ, уйһыулыҡтан ҙур йылға ағып ята, күлдәре лә бик күп күренә. Бында һунарсылыҡ һәм малсылыҡ менән дә шөғөлләнеү өсөн уңайлы шарттар күп. Һунарсыға был ер бик оҡшай һәм шунда килеп төпләнергә уйлай. Был һунарсының исеме Мөхәмәт була.
Ни өсөн Иҫке Мөхәмәт тип атала башланған? Ауыл ҙурая барған. Кешеләр малдарҙы ,ҡош-ҡорттарҙы күпләп аҫырай башлағандар. Йыл һайын халыҡтың күпләп ҡаҙ бәпкәләре сыҡкан. Көҙ көнө, һуйырға ваҡыт еткәс, күп кенә кешеләрҙең ҡаҙҙары юғалып ҡуйған. Кешеләр ҡаҙҙарын эҙләп Әй йылғаһы буйлап киткәндәр. Ибрай, Йүкәлекүл ауылы халыҡтарынан һораша-һораша барғандар. Шунан улар ул тирәләге иң бейек Тора тауы башына менеп ҡарарға булғандар..Тирә-яҡҡа ҡарайҙар, бөтә донъяны күргән һымаҡ тоялар. Был урын уларға бик оҡшай.Икенсе йылдың яҙына бер нисә ғаилә шул урынға күсеп ултыра. Үҙҙәренең ауылын Яңы Мөхәмәт тип атайҙар.Элекке Мөхәмәттең һунарсы ауылы Иҫке Мөхәмәт тип атала башлай.
Хәҙер ауылдың ҡасан барлыҡҡа килеүе тураһында фараз итеп ҡарайыҡ. Башҡортостан Үҙәк дәүләт архивындағы материалдарҙа күренеүенсә, 1816 йылдың сентябрь айында перепись үткәрелә. Шул документ буйынса Мөхәмәт ауылында 7 хужалыҡ. Шуларҙа 42 кеше (20 ир-егет, 22 ҡатын-ҡыҙ) йәшәгән икәне күрһәтелгән.
Шуларҙан сығып уйлаһаҡ, беҙҙең ауылға 18-се быуаттың 70-се йылдарында нигеҙ һалынған тип әйтеп була.